ایران جامعه کوتاه مدت - همایون کاتوزیان

چهار مقاله ای که در این کتاب می خوانید هر یک به نوعی مشکلات تاریخی توسعهٔ اقتصادی و سیاسی ایران را بررسی می کند. فقدان امنیت برای مالکیت خصوصی و در نتیجه عدم انباشت سرمایه در دست بخش خصوصی، انحصار ثروت و قدرت اقتصادی در دست حکومت ها که خود به انحصار قدرت سیاسی می انجامید و سرعت و شدت تحولات سیاسی و اجتماعی که جامعه را از چهارچوب قانونی باثبات که لازمهٔ رشد و توسعهٔ اقتصادی است محروم می کرد، در دو مقاله اول بررسی می شود. تلاش برای استقرار قانون و نظم قانونی که به انقلاب مشروطه انجامید و علل ناکامی ها و کمبودهای این جنبش مضمون مقالهٔ سوم است و در مقالهٔ چهارم که به معنایی دنبالهٔ مقاله سوم است شرحی از زندگی و آثار ملک الشعرای بهار را می خوانیم که از کوشندگان راه مشروطه بود و انسانی فرهیخته و آزادیخواه و متجدد بود که می کوشید در فضای بسته و خطرخیز دیکتاتوری، در عین وفادارماندن به آرمان های خود، از تندروی های ویرانگر بپرهیزد و در محیطی که کمتر کسی هوادار اعتدال و خرد بود، به اعتدالی خردمندانه برسد.

محمد علی کاتوزیان در کتاب «ایران،جامعه کوتاه مدت و ۳ مقاله دیگر» مسائل و اتفافات معاصر تاریخ ایران را بررسی کرده است و در آن به ریشه یابی علل وقوع این حوادث و تاثیراتی که به طور کلی بر جامعه ی ایران داشته اند پرداخته است. این چهار مقاله عبارتند از «ایران، جامعه ی کوتاه مدت»،«مشروعیت و جانشینی در تاریخ ایران»، «انقلاب برای قانون» و «شاعر جوان انقلابی». در مقاله ی اول مشکلات توسعه ی سیاسی و اقتصادی بلند مدت در ایران مورد بررسی قرار می گیرد مقاله ی دوم شامل مواردی همچون «مشروعیت و جانشینی در اروپا»، «فره ی ایزدی»، «فرمانروای کامل و دادگر»، «مشروعیت و شورش»، «مشروعیت در دوران اسلامی» و «مشکل جانشینی» می شود، مقاله سوم مسئله ی وضع قانون در ایران را پی می گیرد و در نهایت در مقاله چهارم زندگی ملک الشعرای بهار به عنوان یکی از مشروطه خواهان شناخته شده مورد بررسی قرار می گیرد.